Protez kullanıcılarının banyo yaparken veya denizde kullanımı için de özel, suya dayanıklı protezler kullanması söz konusudur. Bu protezler de diğer protezler gibi diz altı ve diz üstü suya dayanıklı protez parçalarından modüler şekilde oluşturulmaktadır. Suya dayanıklı olan diz eklemi ve ayak özellikle basma fazında arttırılmış güvenlik için kaymaz tabanlıdır. Diğer tüm protez parçaları da paslanmaz ve suya dayanıklı komponentlerden oluşur. Protez, silikon dizlik ve kozmetik bir kılıfla doğal görünümlü, dayanıklı ve suyu tahliye eden özellikte tamamlanır. Protez kullanıcılarının günlük aktiviteleri ve yaşam kaliteleri için çok önemli avantajı olan bu sistemler onlara büyük konfor sağlamaktadır.

Dizin, eklem yerinden dizaltı kısmının tamamen çıkarılması sonucu oluşan amputasyonlara Diz DezartikülasyonAmputasyonu denir. Bu tür güdüklerde bacak üst kemiği olan femur kesilmez. Bu nedenle protezde güdük ucuna yük verilebilmesi mümkündür. Güdüğün uzun olmasından dolayı da konforlu bir kullanım söz konusu olup diğer güdüklere göre daha sorunsuzdur. Güdüğü çalıştıran kaslar korunmuştur ve protezi hareket ettirecek uzun bir kaldıraç kolu vardır, tüm bu avantajlarına rağmen yıllardır pek istenerek yapılmayan bir amputasyondur. Farklı protez üreticisi firmaların, değişik kilit sistemleri ve yeni teknolojiler Diz Dezartikülasyon hastalarına farklı protez seçenekleri sunar. Tam yumuşak ve çerçeve sert soketli diz dezartikülasyon soketleri, polisentrik diz eklemleriyle uyumludur. Günümüzde gelişen mikro işlemcili diz eklemleri de bu hastalarda kullanılmaktadır.

Protez parçaları ve protez ayak güdüğe soket adı verilen sert malzemeden yapılmış yuva ile bağlanır. Soketin güdükten ayrılmaması ve vücuda yapışması için farklı teknik ve malzemeler kullanılır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, protezin güdüğe tutturma yöntemleri gelişmekte ve değişmektedir. KBM ve PTB (süspansiyon) tutunma sisteminde, güdük ile sert soket arasında yumuşak malzemeler kullanılır ve buna yumuşak soket denilmektedir. Protez soketinin vücuda bağlanması için yumuşak soketler yanında gerektiğinde ekstra güdük çorapları da kullanılır. Son yıllarda Silikon Liner adı verilen güdük süspansiyon sistemleri çok daha yagınlaşmıştır. Silikon sistemler, deri problemi olanlar ve diyabetli hastalarda özellikle tavsiye edilir.

Dizaltı ile ayak bileği arasındaki güdükler için uygulanan protezlereDizaltı Protezi (Trans Tibial Protez) denilmektedir. Protezin kullanımındaki konfor için tercih edilen ideal güdük uzunluğu Tibya Kemiğinin 1/3 orta kısmından yapılan amputasyonlardır (12cm-17cm). Güdük boyunun daha uzun ya da daha kısa olması durumunda ise farklı alternatif yöntemler ve farklı protezler kullanılmaktadır. Bacağın dizaltı veya diz seviyesinden kaybedilmesi durumunda bu tür protezlere ihtiyaç vardır. Bu protezler için farklı özelliklere sahip klasik veya vakumlu sistemler kullanılır. Başarılı protez uygulaması için cerrahiden sonra geçici protez kullanılması tavsiye edilir. Geçici protez kullanan amputelerde yürüme ve rehabilitasyon daha başarılıdır.

Unity, dizlik hissi ve kısıtlamaları olmaksızın vakumlu süspansiyonun güvenliğini ve bağımsızlığını sunar. Össur'un bu gelişmiş sistemi, hacim dalgalanmalarını etkili bir şekilde çözer ve Flex-Foot teknolojisi ile tamamen uyumludur. • Dizlik gerekmez: Daha yüksek hareket kabiliyeti ve kullanıcı toleransı • Etkili hacim dengeleme • Basit tasarım: Hızlı ve kolay oluşan/bırakılan vakum • Bağımsız pompa: Risksiz şok fonksiyonu • Hafif: Sistemin tamamı yalnızca 130 g ağırlığında Unity, yumuşak doku hacminin stabilize edilmesine ve sonuç olarak daha etkin bir süspansiyonun sürdürülmesine yardımcı olan distal vakum oluşturma kapasitesi ile benzersizdir. Bu tasarım, daha geleneksel diz üstü vakum yöntemleri ile ilişkili proksimal vakum kaçağı ve delinme risklerini en aza indirir. Dizlik kullanılmadığından dolayı, hareket aralığında sınırlama olmaz ve vakum tek bir düğmeye dokunarak hızlı ve kolay bir şekilde serbest bırakılabilir. Kanıtlanmış Seal-In® ve Flex-Foot® teknolojisi ile kullanım için ilk vakum sistemi Unity, Iceross Seal-In V silikon linerin arkasındaki, başarısı kanıtlanmış teknolojiye dayanmaktadır. Contadaki hacme adapte olabilen uçlar, kalan uzva uyum sağlar ve basıncın eşit dağılmasına yardımcı olur. Ve tasarıma dahil edilen patentli Wave, dizin serbestçe hareket etmesine imkan verir.

Genel prensip, kullanıcının Tüberİskium denilen kemik çıkıntısı yardımıyla, şaft üzerinde oluşturulan tüber tablasına oturması sonucu, bütün yük proteze biner böylelikle protez kullanıcıyı taşır. Protezin güdüğe tutturulması için; Yapım esnasında alınan negatif ve pozitif alçı üzerinde belli oranlarda daraltma yapılır. Bu daraltma yapılırken protez şaftına uygulanacak çapraz veya oval şaft formları da verilir. Çaprazlama Oval Şaft Şaftın üst boğaz kısmı, kasları sıkmak, şaftın dönmesi engellemek ve önden baskı vermek amacıyla medialde daralan ve enlemesine laterale doğru genişleyen eskiden beri yaygın olarak kullanılan form şeklidir. Burada tüberiskium, geniş tüber tablası üzerinde oturmaktadır. Uzunlamasına Oval Şaft Şaftın üst boğaz kısmı, kasları sıkmak, şaftın dönmemesi engellemek ve baskı vermek amacıyla arka lateral de daralan ve baskı veren, uzunlamasına öne doğru genişleyen son zamanlarda yeni yeni kullanılmaya başlayan form şeklidir. Burada tüberiskium, dar olan tüber tablası üzerinde oturmakta ve kısmen de pubisi içine almaktadır. Diz Üstü Protezlerinde Silikon Uygulanması Son zamanlarda ortopedi sektöründe de silikon malzemeden, aşağıdaki şekillerde faydalanılmaya başlanmıştır. • Ayak ve Eldeki Parsiyel eksiklerde, eksik olan kısımların doldurulmasında Dolgu malzemesi olarak, • Şaftlarda kemik başların geldiği yerlerde tampon olarak, • Güdük uçlarında tatlı bir temas ve Kan dolaşımının desteklenmesi amacıyla yastık olarak, • Güdüğü tam ve sıkıca sarması ve uçlarındaki pimlerle de iyi bir süspansiyon aracı olarak, yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

Diz ile kalça eklemi arasındaki güdükler için kullanılan protezlere Dizüstü Protezi (Trans Femoral / Uyluk Protez) denilmektedir. Protezin kullanımındaki konfor için ideal güdük uzunluğu önemlidir (orta 1/3 lük seviye). güdüğün kısa olması durumunda protezin tutumunun sağlanması açısından protezin yan tarafına kalça eklemi yada bandaj ilavesi ile kalçaya çeşitli yöntemlerle bağlanması gerekmektedir. Dizüstü Protezi de bu tür ilavelerin haricinde genel olarak Klasik ve Modüler diye ayrılır. Her ikisini de değişik malzeme ve renklerden imal etmek mümkün olduğu gibi silikon liner sistemi de uygulanabilir. Aralarındaki fark protezin ağırlığı, konforu ve imalat tekniğidir

Geçici protezler, güdükteki yara iyileşir iyileşmez kullanılır, cerrahiden 10-15 gün sonra yara kapandığında hazırlayıcı çizgi geçici protez uygulanmalıdır. Geçici protezler basıncı ayarlanabilen hava yastık şaftlı veya düşük ısıda şekil alabilen termoplastik malzemelerden yapılır Gerek bandajlama ve çoraplar ile geçici protez uygulaması sonrası sıkı hale gelen ve şekillenen güdüklere yapılan kalıcı protezin kullanım ömrü daha uzun olmaktadır. Dizaltıprotezleri ''Modüler'' ve ''Klasik'' diye çeşitlendirilirler. Her ikisini de değişik malzeme ve renklerden imal etmek mümkündür. Aralarındaki en önemli fark ağırlık, imalat tekniği, kullanım konforu ve fiyatıdır. Geçici Protez; • Güdüğün şekillenmesini sağlar • Erken yürümeyi sağlar • Pozitif motivasyon ile bireyler erken işe döner • Kalıcı protezdeki sorunları önceden değerlendirmeye imkan verir • Kullanıcının proteze adaptasyonunu sağlar

• Güdüğün sahip olduğu kas kütlesi bandaj veya çeşitli çoraplar yardımıyla dar olan şaft içerisinde sıkıştırılarak giydirilir. • Güdüğün giydirilmesi sonucu içeride alçak basınç oluşur. • Şaftın, dış ucuna yerleştirilen ventil borusunun ventille kapatılması sonucu şaftın hava alması engellenir. • Oluşan bu vakum etkisi de protezin güdükten çıkmasına engel olur. Böylelikle protezin güdüğe tutturulması başka bir yardımcı düzenek kullanılmadan sağlanmış olur. • Kısa ve uygun olmayan güdüklerde ise çeşitli sistemlerle protezin kalça bölgesine tutturulması icap etmektedir.

Kalça ekleminin ortasından tüm bacağın ayrılarak alınması sonucu gelişen amputasyonlarda uygulanan protez şeklidir. Kullanıcı, protezde kalça, diz ve ayak eklemlerini kumanda etmek zorundadır. Şaft kısmı ise bacağın salımını ve protezin tutumunu sağlamak amacıyla kalçayı saran sepet şeklindedir. Şaft kısmı sert ve yumuşak döküm tekniğiyle veya Termoplastik derin çekim metoduyla imal edilmektedir. Kalça eklemi öne yerleşimli, alt yerleşimli (serbest ve kilitli) olmak üzere çeşitleri mevcut olup bağlantı elemanlarının çokluğu nedeniyle hafif olması açısından, Titan malzemeden mamul bağlantı elemanlarını seçmek doğru olacaktır. Kalça Hemipelvektomi Protezi Kalça eklemi ile birlikte pelvis kemiğinden de alınmak zorunda kalınan amputasyonunda kullanılan protezdir. Bu hastalarda kullanılan protez teknikleri de son yıllarda geliştirilmiş hidrolik sistemli özel eklemleri olan protezler kullanılmaya başlanmıştır. Bu hastalarda dinamik emniyetli ve konforlu yürüyüş sağlamak çok önemlidir. En üst teknolojiler kullanıldığında dahi hastaların protezlerle birlikte koltuk değneği kullanması gerekecektir. Kalça Korpektomi Protezi Bu hastalarda kalça eklemi ve pelvis kemiğinin büyük bir kısmı alındığından gövdede önemli bir kısım yoktur. Protez yapımında gövdedeki eksik nedeniyle oturmadaki denge için özel teknikler kullanmak gerekir. Dengeli bir şekilde oturma sağlanabilmesi için gövdenin eksik olan kısımlarının doldurulması ve şaft yüksekliğinin yüksek tutulması gerekmektedir. Dolayısıyla şaft kısmı biraz daha yüksek ve gövdeyi de sarmaktadır.

Bu tür protezlerde alimünyum, deri ve polyester reçineleri kullanılır., tek parça olmasından dolayı daha sonra ayarlama ve değişikliklere izin vermez. Klasik protezler gelişen teknoloji ve yeni protezler nedeniyle eskisi kadar tercih edilmemektedir. Kısa güdüklerde protezin tutunmasını sağlamak için yan tarafına ortez diz eklemi ilavesi ile protezin diz üstüne çeşitli yöntemlerle bağlanması gerekmektedir.

Son yıllarda ileri teknolojik eklem yapıları, elektronik kalça ve dizüstü protezleri ile daha az enerji gerektiren daha fazla yürüme imkanı sağlayan protezler üretilmektedir. Bu tür protezler özellikle genç ve aktif bireyler için uygundur hatta bisiklet ve kayak gibi özel spor aktiviteleri için düzenlenebilir. SGK son iki yıldır ülkemizde uygun hatalara bu protezi karşılamaktadır. Protezin en önemli özelliği farklı yürüme hızlerı ve adım boylarına yapısındaki sensörlerle uyum sağlamasıdır. Böylece hastalar her zeminde emniyetli bir şekilde yürür ve düşme riskleri çok azdır. Merdiven inmek ve rampalarda rahat yürüyebilmek özelliği ile kişinin hareket alanını genişletir. Doğal yürüyüşe en yakın yürüyüşü sağlayan diz eklemidir. Protez kararı için hastanın ayrıntılı olarak hekim ve teknikerle birlikte değerlendirilmesi ve protez sonrasında kullanım için fizyoterapist tarafından rehabilitasyon eğitimi verilmesi gereklidir. Hatta bu kişiler belirli aralıklarla bu rehabilitasyon programlarını devam ettirmelidir. .

Protez taşıyıcı kısımları çelik, alüminyum, titan veya karbon gibi malzemelerden imal edilip, tüp (boru) ve tüpe adapte olan modüler adaptörlerin üzerinin kozmetik bir kaplama ile kaplanmasıyla elde edilirler. modüler protezler İlk yapım aşamasında klasik protezlere göre daha pahalı olmasına rağmen birçok avantajlara sahiptir. Modüler bütün parçalarının sonradan kolayca sökülüp takılabilmesi, ayar imkânının olması ve zamanla güdük de meydana gelen değişikliklerden dolayı protezin değiştirilebilmesine imkan verir. Bu nedenle uzun zamanda hem ekonomiktir hem de protezin kullanım ömrü daha fazladır. Modüler dizaltıprotezlerde, kişiye özel renkte silikon kaplama yapılabilmektedir.

Protez taşıyıcı kısımları çelik, alüminyum, titan veya karbon gibi malzemelerden imal edilip, tüp (boru) ve tüpe adapte olan modüler adaptörlerin üzerinin kozmetik bir kaplama ile kaplanmasıyla elde edilirler. Modüler protezler İlk yapım aşamasında klasik protezlere göre daha pahalı olmasına rağmen birçok avantajlara sahiptir. Modüler bütün parçalarının sonradan kolayca sökülüp takılabilmesi, ayar imkânının olması ve zamanla güdük de meydana gelen değişikliklerden dolayı protezin değiştirilebilmesine imkan verir. Bu nedenle uzun zamanda hem ekonomiktir hem de protezin kullanım ömrü daha fazladır. Dizüstü protezi ; Şaftın alt kısmına, Klasik veya Modüler sistemlere göre seçilen protez parçaları ilave edilerek protez oluşturulur. Protezin en önemli parçalarından biri de kullanılan protez ayaklardır. Gelişen teknoloji insan ayak hareketlerini taklit edebilecek özelliklerde protez ayaklar geliştirmiştir. Protez ayaklarda kullanılan malzeme ve mekanik Aks Sistemleri ayaklara maximum hareketlilik, yaylanma ve daha az enerji harcama özellikleri kazandırmaktadır.

Doğuştan veya Sonradan oluşan hatalı bacak oluşumlarında, bacağın kısmen eksik olması, Ortez yapımına imkan vermemekte, ancak mevcut kısalık protez yapımını gerektirmektedir. Yapılacak cihazlamanın Ortez protez karışımı şeklinde olması nedeniyle ORTHO-PROTEZ diye isimlendirilmektedir. Vannesderotasyon protezi ise yine bir ortho-protez çeşidi olmakla birlikte ayak alt baldır kısmı operasyonla topuk diz eklemine denk seviyede olacak şekilde, ayak ters çevirilerek yapılan bir operasyon ve dolayısıyla buna uygulanan bir protez çeşididir. Topuk bir anlamda diz ve diz kapağı görevi görmektedir. Yani diğer bir deyişle vannesderotasyonprotezi, dizüstü amputesi ve protezi yerine uygulanan bir tekniktir.